Vast in jouw verhaal? Wat er gebeurt als je letterlijk afstand neemt.

Soms vinden er in mijn praktijk ineens achter elkaar gesprekken plaats die allemaal op hetzelfde thema neerkomen. Afgelopen week was dat weer het geval. Twee verschillende mensen met ieder een heel eigen vraagstuk, maar met een onderliggend patroon: vastzitten in een verhaal. Altijd bijzonder als zoiets gebeurt en de gedachte bleef een beetje bij mij hangen. Want het is ook zo’n herkenbaar thema, ook bij mijzelf.

Want eerlijk is eerlijk, als ik vastzit in mijn eigen gedachten, dan zit ik er vaak ook echt middenin. Dan sta ik er met mijn neus bovenop, zie ik vooral wat er niet kan, en heb ik op dat moment geen idee hoe ik iets zou kunnen oplossen. En met een beetje pech stap ik dan ook in de bekende valkuil waarin ik alles en iedereen om mij heen verantwoordelijk hou voor hoe ik mij voel. En voor ik het weet heb ik mezelf in een soort slachtofferpositie gemanoeuvreerd, waardoor ik ook nog het idee krijg dat ik het niet meer zelf kan oplossen.

Oefening baart kunst, dus gelukkig herken ik dit soort situaties bij mijzelf steeds een beetje sneller 😉

Maar toen dit thema zich in twee opeenvolgende sessies liet zien en een dag later ook nog eens in een persoonlijk gesprek, wist ik dat het niet zomaar achter elkaar voorbijkwam. En mijn idee voor een blog was geboren!

Waar begint dat vastlopen eigenlijk?

Als je vastzit, begint dat nooit zomaar uit het niets. Er gebeurt iets dat jou raakt. Misschien is het een gebeurtenis waar je onderdeel van bent of die invloed op jou heeft. Vervolgens voel je je boos, je bent misschien teleurgesteld of verdrietig of je voelt je tekortgedaan in iets. Allemaal hele menselijke reacties die je vast en zeker zult herkennen.

Maar hoe gek dit wellicht klinkt, de situatie zelf is eigenlijk een neutrale gebeurtenis. Er gebeurt iets, en dat is het dan. Het echte probleem ontstaat pas op het moment dat je er iets over gaat denken. Want die gedachte roept een emotie op die jou vervolgens aanzet tot een bepaald gedrag. En zo ontstaat er een verhaal over wat er “aan de hand” is. En omdat dat verhaal klopt bij wat je voelt, lijkt het al snel de waarheid.

Waarom dat verhaal zo aantrekkelijk kan zijn

En nu komt iets geks om de hoek kijken, want soms houden we ook vast aan een verhaal omdat het comfortabel is. Hoe ongemakkelijk we ons er misschien ook bij voelen. Want als het verhaal klopt voor ons, dan hoeven wij niets te veranderen. Het bekende voelt veiliger dan het onbekende, zelfs als dat bekende niet werkt of ongemakkelijk is.

Het verhaal wat we voor onszelf gecreëerd hebben geeft ook een vorm van controle. Als het “door de ander komt”, dan hoeven wij niet zelf te gaan onderzoeken of in beweging te komen. Het verhaal bevestigt wat we al geloven over de wereld, over anderen en over onszelf. En zolang we daarin blijven zitten, blijft alles overzichtelijk en wordt er verder niets opgelost.

De kans om uit dit patroon te stappen, die laten we liggen en dat is jammer.

En dan gaan we het verhaal herhalen

We gaan het verhaal vervolgens telkens opnieuw vertellen aan onszelf of aan anderen en daarmee wordt het steeds “echter”. Tot het lijkt alsof er geen andere manier meer is om naar de situatie te kijken.

En dan komen we op een punt dat we ervan af willen en dan ook het liefste heel snel. De situatie moet veranderen, want dan kunnen wij ons weer goed voelen. Alleen voelt het op dat moment vaak alsof wij daar helemaal geen invloed op hebben. Want we zitten midden in ons eigen verhaal, zonder afstand, zonder overzicht.

Een vraag die kan helpen

In mijn praktijk stel ik op dat soort momenten meestal de volgende vraag:

“Wat zou je nog meer kunnen geloven over deze situatie, dat óók waar zou kunnen zijn?”

Alhoewel ik dan zie dat de meeste mensen dan wel gaan twijfelen, is deze vraag niet altijd gelijk voldoende aanleiding om in beweging te komen. Want als je vastzit, voelt het alsof dit verhaal de enige waarheid is. Het idee dat er misschien nog een waarheid zou kunnen bestaan, kan dan ineens spannend klinken. Want stel dat jij dan zelf iets moet veranderen…

Afstand nemen kan wonderen doen

Als die vraag nog geen ruimte geeft en we zijn samen buiten in de natuur, dan doe ik vaak een oefening waarbij ik vraag om een boom uit te zoeken die symbool staat voor het “probleem”. We gaan er eerst heel dichtbij staan, zodat je alleen maar een stuk van de stam ziet, zonder het geheel en zonder de omgeving.

En dan laat ik iemand achteruitlopen. Stap voor stap steeds een beetje verder van de boom weg, zonder ‘m uit het oog te verliezen.

En dan, op enig moment, zie en hoor ik de verandering:

• Het “probleem” wordt kleiner
• Er komt overzicht
• Het voelt minder overweldigend
• Of er ontstaat ineens een hele andere kijk op dezelfde situatie

Ik zie dan ook echt gebeuren dat hoe de beleving van de situatie was, dat dat verandert. Ik zie vaak zachtheid ontstaan, ontspanning, lichtheid en ruimte.

En dat is precies wat nodig is om in beweging te komen.

Want het probleem zat nooit in de situatie zelf, maar in hoe we ernaar keken. En als dát verandert, dan zien we ineens vaak mogelijkheden die we eerder niet konden zien.

Misschien herken je jezelf hierin?

Misschien merk je dat je ook soms verstrikt raakt in jouw eigen verhaal, zonder dat je het meteen doorhebt. Als dat zo is, neem jouw vraagstuk dan maar eens mee naar buiten. Ga maar eens wandelen in een fijn stukje natuur, voel de ontspanning komen en laat jouw hoofd lekker een beetje tot rust komen. En kies dan ergens in de natuur een boom om jouw “probleem” even neer te leggen.

Ga er dichtbij staan, voel wat het met je doet en neem dan stap voor stap afstand. Kijk eens wat er gebeurt als je van een paar meter afstand opnieuw kijkt. Misschien zie je iets wat je eerder nog niet zag.

En wie weet wordt er ineens weer ruimte voelbaar. Niet omdat de situatie verandert, maar omdat jij anders bent gaan kijken.

PS

Wil je dit niet alleen uitproberen, maar samen ontdekken hoe de natuur inzicht kan geven bij een vraagstuk? Dan ben je van harte welkom bij een van mijn Seizoenswandelingen (voor de Yule wandeling op 20 december zijn nog een paar plekjes vrij) of trakteer jezelf op een 1-op-1 Stiltewandeling. Soms is het fijn om samen te lopen en te voelen wat er tijdens zo’n verstillende wandeling in de natuur al in beweging kan komen.